Fnuikt de oorlog in Oekraïne het aangekondigd economisch herstel na corona?
De oorlog in Oekraïne dient de Europese economie een nieuwe energie- en inflatieschok toe, boven op de nog niet opgeloste aanbodschok en flessenhalzen van de coronapandemie. Energie-intensieve bedrijven beleven moeilijke tijden, de winkelkar van huishoudens wordt duurder, de koopkracht neemt af, de groei vertraagt. Hoe loodst u uw bedrijf doorheen moeilijk voorspelbare tijden? Onze experts helpen u deze nieuwe economische storm doorstaan.
Angst en speculatie op de markten voor energieproducten
Energieprijzen stijgen al sinds de zomer van 2021
Het was initieel een samenloop van post-pandemische omstandigheden die de wereldwijde vraag naar energieproducten deed pieken. Maar we beleven ook iets structureels: de eerste fase van de kanteling van het fossiele energiesysteem richting hernieuwbare energie, met aardgas als tussenstap.
Aanbod verkleint, vraag blijft stijgen
Het kernprobleem is dat de vraag op de wereldwijde energiemarkt blijft stijgen terwijl het aanbod achterblijft of zelfs wordt afgebouwd. Geopolitiek, energietransitie, innovatie: het gebeurt allemaal tegelijkertijd. Naast de kerncentrales in Duitsland en België worden ook alle kolencentrales op termijn uit dienst genomen. Het aanbod van energieproducten verkleint en dat geeft een opwaartse prijsdruk.
Al weken vóór de start van de oorlog in Oekraïne regeerden speculatie en angst de energiegroothandelsmarkten. Elk streepje nieuws over mogelijke bevoorradingsproblemen duwde de olie- en gasprijs omhoog. De elektriciteitsprijs volgde.
De Russische invasie van Oekraïne stuwt prijzen fors hoger
De oorlog in Oekraïne dient de Europese economie een nieuwe energie- en inflatieschok toe, boven op de nog niet opgeloste aanbodschok en flessenhalzen van de coronapandemie.
De economische impact van de oorlog in Oekraïne is enorm voor Europa, dat 38% van zijn gas en 25% van zijn olie uit Rusland haalt. De Europese energievoorziening voor verwarming, mobiliteit en elektriciteitsproductie kan vandaag niet zonder die Russische invoer.
Aanpassing aan stijgende energieprijzen door ‘vraagvernietiging’?
Als het aanbod stokt, moet de vraag omlaag
De Europese vraag moet komende winter met 10 tot 15% dalen om in staat te zijn een eventuele Russische cut-off van aardgas het hoofd te bieden, zo berekende Bruegel, een Brusselse denktank.
De minst wrede manier voor zo’n vraagvermindering is door middel van beleid dat gericht is op het beperken van het energieverbruik. Het is echter waarschijnlijker dat de markt zich op de harde manier zal aanpassen aan stijgende energieprijzen, door wat economen 'vraagvernietiging' noemen: zelfopgelegde bezuinigingen. Een prijssprong van ruwe olie naar $ 200 per vat zou, volgens berekeningen van Nederlands oliehandelsbedrijf Vitol, bij bedrijven leiden tot "vrijwillige" verlagingen in verbruik van 2 miljoen vaten per dag.
Energie-intensieve bedrijven staan voor moeilijke beslissingen
Er zullen in directiekamers van energie-intensieve bedrijven moeilijke beslissingen genomen moeten worden. Bij de productie van bijvoorbeeld ammoniak, een grondstof voor onder andere kunstmeststof, maakt aardgas meer dan de helft van de kostprijs uit.
Sommige energie-intensieve bedrijven kunnen terugvallen op energiecontracten met vaste prijzen of kunnen prijsstijgingen makkelijk doorrekenen aan hun klanten, maar voor andere bedrijven die moeten verliezen slikken wordt het heel lastig. De productie verlagen of zelfs helemaal stilleggen wordt dan snel een te overwegen piste.
Ook kmo's verlagen productie
Ook bij kmo's in de maaksector of de glastuinbouw kunnen de energiefacturen fors oplopen. In februari 2022 hebben de Belgische tuinbouwers al 60% minder tomaten en 36% minder komkommers geleverd vanwege de fors gestegen energieprijzen. De tuinbouwers moeten in de wintermaanden lage temperaturen en dagen met weinig licht bekampen met gasgestookte verwarmingsinstallaties en lampen. De kweek werd verlieslatend, waardoor veel tuinbouwers minder hebben geplant.
Hoe uw bedrijf financieel gezond houden bij stijgende inflatie >
Niet alleen olie en aardgas vormen een probleem
Rusland is goed voor 6% van de wereldwijde aluminiumproductie, 7% van de nikkelvoorziening, 12% van de productie van ruwe olie, 19% van de globale tarwe- en aardgasexport, 25% van de kopervoorziening en 50% van de productie van palladium.
De prijzen van al deze grondstoffen zijn aan een sterke klim bezig. Ook de prijsevolutie op de grondstoffenmarkten dreigt weldra door te sijpelen in de portemonnee van Belgische huishoudens of te leiden tot jobverlies en mensen te raken in hun inkomen.
Productie in gevaar?
Aluminiumtekorten kunnen de productie van zeer uiteenlopende zaken belemmeren, van drankblikjes tot auto’s. Een nikkelschaarste zou de productie van elektrische voertuigen kunnen blokkeren. Palladium wordt gebruikt in uitlaten van auto's, telefoons en tandvullingen. Oekraïne is dan weer een belangrijke producent van neongas dat wordt gebruikt bij de productie van computerchips.
Economische groei stagneert door daling van de koopkracht
De oorlog betekent ook een stevige klap voor het economisch herstel dat is ingezet na de coronapandemie. Volgens de ECB is de koopkracht van de gezinnen eind februari 2022 al met 2% gedaald.
“De energieschok komt neer op een verarming voor de Europese economie van zo’n 2,5% van het bruto binnenlands product (bbp)”, zegt Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank in De Tijd.
BNP Paribas Fortis verwacht dat de Belgische economie nipt ontsnapt aan een recessie, die meestal wordt gedefinieerd als minstens twee opeenvolgende kwartalen met negatieve groei. “We verwachten een krimp van de Belgische economie in het eerste kwartaal, een nulgroei in het tweede kwartaal en normalisering vanaf het derde kwartaal”, zegt hoofdeconoom Koen De Leus in De Tijd van 7 maart 2022. “Onze prognose veronderstelt dat de olieprijs nog even rond 130 dollar per vat blijft schommelen en daarna geleidelijk daalt naar 110 dollar eind juni en 90 à 100 dollar eind dit jaar.”
Oorlog in Oekraïne: Hoe evolueert dit verder?
Wanneer de oorlog in Oekraïne is afgelopen, zal de situatie zich op termijn stabiliseren, maar de snelheid van het herstel hangt af van de duur van het conflict, hoeveel er vernield is en welke sancties behouden blijven.
Scenario 1
Als we een relatief snelle oplossing van het conflict zien, dienen we nog steeds rekening te houden met een versnelling van de inflatie in de eerste helft van 2022. De economische groei zou in dit scenario hier en daar vertragen door verstoringen van de toeleveringsketens, maar binnen het jaar terugkeren naar een normaal niveau.
Scenario 2
Mocht het conflict echter lang duren, dan zullen de economische gevolgen groter zijn. We zouden een significante verslechtering zien van de energie- en grondstoffencrisis. Dit zou leiden tot stagflatie, een situatie waar hoge inflatie voor langere tijd wordt gecombineerd met economische vertraging of een recessie.
Hoe dan ook een nieuwe economische storm
Hoe dan ook, Belgische bedrijven en huishoudens zullen door het uitbreken van de oorlog in Oekraïne een nieuwe economische storm moeten doorstaan. De financiële situatie wordt vooral zorgelijk voor bedrijven en gezinnen die financieel nog niet helemaal hersteld zijn van de coronacrisis.
Seminarie: Hoe loodst u uw bedrijf doorheen moeilijk voorspelbare tijden?
Tijdens ons exclusief seminarie van 31 maart 2022 gaven 5 topsprekers hun toekomstvisie. Zij schetsten een realistisch beeld van de financiële uitdagingen en risico’s waar u met uw bedrijf vandaag voor staat.
Dit bijzondere seminarie schenkt u data en inzichten, die cruciaal zijn om de nieuwe economische storm, veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne te doorstaan. Bekijk hieronder de video opname van één van de sprekers.